Τι είναι το πρόσφορο;
Ο όρος πρόσφορο (ή προσφορά ή λειτουργιά ή αναφορά), αρχικά σήμαινε οποιαδήποτε προσφορά που γινόταν σε ναό, αλλά στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό έχει καταλήξει να συμβολίζει τον άρτο, δηλαδή το ψωμί, που προσφέρουμε στην εκκλησία για να τελεστεί το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας ή της Θείας Κοινωνίας. Πρόκειται για ένα είδος ευγνωμοσύνης και αφοσίωσης στο Θεό, μέσω της εθελοντικής προσφοράς.
Γιατί να φτιάξω πρόσφορο;
Η προσφορά του άρτου είναι ένας τρόπος να συμμετέχεις ουσιαστικά στη Θεία Λειτουργία. Για να μετέχεις στο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας πρέπει να έχεις καθαρότητα ψυχής και σώματος. Σύμφωνα με την παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η τέλεση του ιερού Μυστηρίου της Θείας Κοινωνίας γίνεται με ψωμί και κρασί (Τίμια δώρα).Κατά την προσκομιδή, ο ιερέας παίρνει μέρος του προσφόρου και μαζί με το κρασί, μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Την υπόλοιπη λειτουργιά την κόβει ο ιερέας σε μικρά κομμάτια και την μοιράζει ως «αντίδωρο» στους πιστούς, στο τέλος της Λειτουργίας. Κάποιοι υποστηρίζουν επίσης, ότι η λειτουργιά θα πρέπει να την ζυμώνουμε στο σπίτι με προσευχή και φροντίδα, καθώς ο προσωπικός μας κόπος, είναι εκείνος που θα μετατραπεί σε έκφραση αγάπης προς το Θεό.
Τι εργαλεία θα χρειαστείς για να φτιάξεις πρόσφορο;
kouziniko tip
- Για να παρασκευάσεις το πρόσφορο στο σπίτι, θα πρέπει να έχεις ένα ταψί το οποίο θα χρησιμοποιείς αποκλειστικά για αυτό.
- Για να είναι ευδιάκριτα τα γράμματα και τα σχέδια θα πρέπει να πατήσεις με πίεση τη σφραγίδα, ώστε να εισχωρήσει βαθιά μέσα στο ζυμάρι.
- Θα χρειαστείς μια λευκή πετσέτα για να τυλίξεις το πρόσφορο και να το μεταφέρεις στην εκκλησία.
Τι συμβολίζουν τα σχήματα στο πρόσφορο;
Το πρόσφορο έχει στρογγυλό σχήμα, που συμβολίζει την κοιλιά της Παρθένου Μαρίας και διαθέτει ανάγλυφο σχέδιο σε σχήμα σταυρού. Το ανάγλυφο σχέδιο γίνεται με την ειδική ξύλινη σφραγίδα. Στο κέντρο υπάρχουν τα αρχικά γράμμα ΙC ΧΡ ΝΙ ΚΑ (Ιησούς Χριστός Νικά). Αυτό είναι το κομμάτι, που προορίζεται να γίνει το Σώμα του Χριστού.Το τριγωνικό κομμάτι στην αριστερή πλευρά, περικλείει τα γράμματα Μ και Θ (δηλαδή Μήτηρ Θεού), που αποδίδονται στην Παναγία. Στο δεξί μέρος της λειτουργιάς υπάρχει ένα τετράγωνο κομμάτι με εννέα μικρά τρίγωνα, τα οποία αφορούν τις μερίδες των αγγέλων και των αγίων και τοποθετούνται αριστερά του Αμνού.Τα γράμματα και τα σχέδια θα πρέπει να είναι ευανάγνωστα και ευδιάκριτα.
Στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, το ψωμί που χρησιμοποιείται για την Ευχαριστία ονομάζεται όστια. Πρόκειται συνήθως για μια στρογγυλή, αζύμωτη γκοφρέτα από αλεύρι σίτου.
Ποιοι λαοί φτιάχνουν πρόσφορο;
Η παρασκευή του προσφόρου εντοπίζεται σε λαούς της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ρωσία: Τα ρωσικά ορθόδοξα μοναστήρια διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της παράδοσης του προσφόρου. Στη ρωσική ορθόδοξη παράδοση τα πρόσφορα είναι συνήθως μικρά, περίπου 60 χιλιοστά σε διάμετρο. Το σχήμα τους μπορεί να ποικίλει σε στρογγυλό, τετράγωνο ή ορθογώνιο. Διαφορετικές περιοχές στη Ρωσία έχουν τα δικά τους σχέδια σφραγίδας και αποτυπώνουν περίτεχνα σχέδια ή θρησκευτικά σύμβολα.
Ουκρανία: Εδώ το πρόσφορο είναι οβάλ ή στρογγυλό. Κάποιες περιοχές της Ουκρανίας έχουν τις δικές τους συγκεκριμένες προσευχές ή ψαλμωδίες που απαγγέλλονται κατά την προετοιμασία του προσφόρου, αντανακλώντας τις τοπικές παραδόσεις και επιρροές.
Σερβία: Στη Σερβία, υπάρχει βαθιά ευλάβεια για το πρόσφορο, ως το ψωμί που θα γίνει το Σώμα του Χριστού κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Επιδεικνύεται μεγάλη προσοχή στην προετοιμασία του και θεωρείται ιερή προσφορά. Οι Σέρβοι ορθόδοξοι πιστοί συχνά ψήνουν την λειτουργιά στο σπίτι, ακολουθώντας παραδοσιακές συνταγές και μεθόδους που έχουν περάσει από γενιά σε γενιά. Επίσης, το σχήμα του προσφόρου στη Σερβία διαφέρει ανά περιοχή.
Βουλγαρία: Το βουλγαρικό πρόσφορο παρασκευάζεται συνήθως από λευκό αλεύρι σίτου, νερό και μερικές φορές μαγιά. Η ζύμη προετοιμάζεται προσεκτικά, συχνά με συγκεκριμένες προσευχές και προθέσεις, και πλάθεται σε στρογγυλά ψωμιά. Οι Ρώσοι, οι Ουκρανοί, οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι αποκαλούν το πρόσφορο просфора.Ρουμανία: Στη Ρουμανία υπάρχουν διαφοροποιήσεις στο μέγεθος και το πάχος της λειτουργιάς. Ακόμη, σε ορισμένες περιοχές της Ρουμανίας, χρησιμοποιούν μοναδικές σφραγίδες για την αποτύπωση σχεδίων ή συμβόλων στην επιφάνεια του προσφόρου. Αυτές οι σφραγίδες μπορεί να διαφέρουν μεταξύ μοναστηριών ή ακόμη και μεμονωμένων οικογενειών, προσθέτοντας μια προσωπική πινελιά στο πρόσφορο. Τέλος, οι Ρουμάνοι αποκαλούν το πρόσφορο proscomidia (από το ελληνικό προσκομιδή).
Ποιο είναι το ιδανικό μέγεθος ταψιού για πρόσφορο;
Δεν υπάρχει ακριβές ιδανικό μέγεθος ταψιού για πρόσφορο που να ορίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία. Ωστόσο, το σύνηθες μέγεθος του ταψιού για την προετοιμασία του προσφόρου είναι το 20άρι (Ø20 x Y7cm.) ή το 18άρι (Ø20 x Y7cm.). Επιπλέον, μπορείς να φτιάξεις ατομικά πρόσφορα με τα ταψάκια αλουμινιού Ø10, Ø12 και Ø14 με ύψος 7cm! Τέλος, κατάλληλο για αρτοκλασία είναι το ταψί Νο 24.
Στο kouziniko.gr θα βρεις ταψιά αλουμινίου και άλλα εργαλεία για να φτιάξεις πρόσφορο.